Hoe geef je je kunst prioriteit?

Scroll down for English.

Dit is een blog specifiek geschreven voor medekunstenaars in de breedste zin van het woord en misschien nog wel specifieker voor vrouwelijke medekunstenaars. Want als je al een zeer gefragmenteerd buffet op je bord hebt liggen (lees: moederschap, partnerschap, mantelzorg, vriendschappen en kennissenkring, familie, schoonfamilie, huishouden, tuin, boodschappen, vrijwilligerwerk voor school of sportvereniging, en zo kan ik nog wel even doorgaan…) dan is de verleiding groot om je vrije zondagavond op de bank door te brengen met een goed glas wijn.

Dit blog is niet bedoeld om je ervan te overtuigen dat niet te doen, want by all means, geniet van die avond en schenk je glas nog een keer vol. Dit blog is bedoeld voor die vrouwen die iedere maandagmorgen gefrustreerd wakker worden ‘omdat het weer niet gelukt is’ om tijd te maken voor je kunst. Het is een antwoord op de vraag die ik meerdere keren via Instagram kreeg van bevriende kunstenaressen: hoe lukt het jou toch om je kunst zo de prioriteit te geven? Omdat die vrouwen voelen dat hun creatieve leven hun lijfsbehoud is en dat het het meest authentieke is waar ze hun tijd aan kunnen besteden.

Ik heb nagedacht over wat mij beweegt en sinds wanneer en waarom het voor mij geen optie meer was om geen kunst te maken en dat samengevat in drie punten:

1: Kom achter jouw ‘waarom’

Ontdek jouw waarom. Mega cliché, ik weet het, maar het werkt toch echt. En ‘jouw’ is in deze zin net zo belangrijk als ‘waarom’. Kom erachter waarom jij kunst wil maken. Want zodra je daarachter bent, zal je het nooit meer kunnen bagatelliseren of negeren, zonder je eigen bestaan te bagatelisseren. In mijn geval betekende dat: mijn hart wil kunst maken, het is een zielsverlangen tot zelfexpressie en het creëren van nalatenschap. Maar voor jou kan het iets compleet anders zijn. Wat belangrijk is, is dat de reden je raakt. ‘Omdat ik het leuk vind’, is niet goed genoeg. Je moet jezelf het vuur na aan de schenen leggen. Welk deel van jou heeft het nodig om kunst te maken? Wat gebeurt er (niet) / wat voel je als je er niet aan toekomt?

Een volgende stap is weten waarom je de kunst maakt die jij maakt. Dus welk medium gebruik jij en waarom? Welke kunstvorm maak je en waarom? Wat is je onderwerp en waarom? Dat geeft niet alleen duidelijkheid en innerlijke overtuiging van wat je doet, maar ook ruimte voor nieuwe mogelijkheden en inzichten. Als voorbeeld, ik gaf deze antwoorden:

• Medium 1: inkt. Kunstvorm 1: inkttekeningen. Waarom: Ik gebruik inkt, vanwege de directheid die past bij mijn spontaniteit en instinctieve manier van werken. Met inkt kan ik ongefilterd mijn levenslustige energie overbrengen.
• Medium 2: olie. Kunstvorm 2: olieverfschilderijen. Waarom: Ik gebruik olie, omdat ik houd van zijn viscositeit en omdat het een geduldig medium is. In die zin dat ik de verf kan mengen en rustig een dag kan laten liggen. Dat betekent dat ik in mijn olieverfschilderijen ook een andere energie kan overbrengen: liefdevolle aandacht voor de botanische wereld die ik schilder.
• Kunstvorm 3: collages. Waarom: Ik maak collages omdat ik op zoek ben naar hoeveel nuance / gelaagdheid je kunt toevoegen en nog steeds iets origineels/waars kunt zeggen.
• Inspiratie 1: Botanische tuinen en parken. Waarom: Botanische tuinen zijn mijn belangrijkste inspiratiebron, omdat die op het kruispunt liggen van synergie tussen natuur en menselijke ordening.

Misschien gebruik jij 5 verschillende mediums of misschien juist maar 1. Misschien maak jij 1 specifieke kunstvorm of haal je inspiratie uit veel verschillende bronnen, dat maakt niet uit. Het gaat erom dat je per medium, per kunstvorm en per inspiratiebron bepaalt wat het is dat je zo aantrekt, want dan breng je jezelf aan het licht binnen je kunstpraktijk. En dan wordt het een stuk moeilijker om het niet serieus te nemen.

Let op: afhankelijk van waar je je in je kunstenaarschap bevindt, ‘klopt’ het wel of nog niet (precies). Dat is geen probleem. Als het klopt, geeft het duidelijkheid. Ik hoef bijvoorbeeld niet meer te twijfelen aan mijn inspiratiebron. Dat is de botanische wereld en nog specifieker botanische tuinen en met een reden, dus ik hoef niet meer bij elk brutalistisch gebouw waarvan ik helemaal aan ga te denken: zou ik toch niet eens gebouwen gaan schilderen. Dat geeft rust en focus. Als het niet klopt, dan voel je dat vanzelf, omdat je er dan waarschijnlijk niet uitkomt. Dat biedt dan ruimte voor andere opties en nieuwe mogelijkheden. Net zo lang, totdat jij gevonden hebt wat je wil maken op de manier waarop je het wilt maken.

2: Neem ruimte in

Maak jezelf niet klein, maar juist groot. Net als de rododendrons in Logan Botanic Garden die wel vijf meter hoog en drie meter breed waren. Was er een andere plant die eronder leed dat die rododendrons hun ruimte innamen? Nee, natuurlijk niet. Ruimte innemen betekent niet dat een ander geen ruimte meer heeft. Ruimte innemen betekent juist een uitnodiging naar de ander om zijn of haar ruimte ook in te nemen. Er is genoeg ruimte, we hoeven er niet om te vechten. Het zijn juist de mensen die zelf hun ruimte niet innemen, die niet willen dat jij de jouwe inneemt. Neem de ruimte die je nodig hebt en die je kunst verdient. Doe dat vanuit de overtuiging dat dat de wereld een mooiere plek maakt. En als je je schuldig voelt naar je kinderen toe, dan kun je denken aan wat Carl Gustav Jung zei: “There is no greater burden on a child than the unlived life of a parent.”

De basis onder ruimte innemen is een diep innerlijk weten en voelen dat jouw werk, dat wat jij toevoegt op jouw manier waardevol en van belang is. De overtuiging dat die ruimte er is voor jou en dat jouw werk iets toevoegt aan de collectieve culturele ontwikkeling en daarvoor jouw plek innemen. Dat betekent een coming of age van je kunstenaarsschap (en misschien ook van je menszijn). Het betekent niet langer aanpassen aan wat verkoopt of wat hip is of aan wat je denkt dat je moet maken of vinden, maar je eigen artistieke pad gaan lopen vanuit een liefdevolle overtuiging dat dat pad je nalatenschap is.

Het kan betekenen plekken opzoeken waar je ruimte voelt en de uitnodiging om jezelf te zijn. Het kan betekenen mensen achterlaten bij wie je geen ruimte voelt en het kan betekenen de dingen op een manier doen zoals ze nog niet eerder zijn gedaan. Voor mij betekende het aan de andere kant van het land gaan wonen, mensen achterlaten die geen ruimte voor mij hadden en markten gaan invullen alsof het pop-up exposities van een dag zijn. Wat betekent het voor jou?

3: Realiseer je dat je niet eeuwig leeft

Als je jonger bent dan 35 heb je waarschijnlijk het idee of gevoel dat je nog alle tijd van de wereld hebt om alle dingen te doen die je nog wil doen. Maar dat is niet zo. Sorry not sorry. Je kunt het maar beter eerder weten dan later. Als je straks ineens 38 bent (zoals ik nu) en de 40 plotseling heel dichtbij komt, dan realiseer je je in een klap dat je jezelf niet meer echt ‘jong’ kunt noemen (hoe jong je je ook voelt!). Hoe ouder je wordt, hoe sneller de jaren lijken te gaan en hoe fijn het ook is om te denken dat je wel honderd gaat worden, de realiteit is dat je dat waarschijnlijk niet wordt. Gemiddeld worden mensen in Nederland 80 (mannen) / 83 (vrouwen) jaar oud. Concreet betekent dat dus dat voor elke persoon die honderd wordt, er iemand sterft die nog maar 63 is. Laat dat even bezinken.

Maar goed, ik weet dat je urgentie niet kunt overbrengen met woorden, statistieken, onderzoeksresultaten, etc. Als dat namelijk wel kon, dan hadden we de klimaatverandering nu allang opgelost. Urgentie kun je alleen maar zelf voelen, het overkomt je. In mijn geval vrij plotseling als een soort tweetrapsraket. Toen ik in 2023 37 werd, voelde ik de 40 naderen, de leeftijd die mijn moeder had toen ze voor het eerst heel ziek werd. Amper een halfjaar later stierf ze op 68-jarige leeftijd. Als dat je niet met beide benen diep in de klei zet! Er is werk dat gedaan moet worden. Nu! Ik heb geen tijd meer te verliezen. Misschien word ik maar 40, misschien 68 net als mijn moeder? En ik kan echt niet sterven zonder al die schilderijen, tekeningen, collages, gedichten en boeken te hebben gemaakt die ik voel dat ik in me heb. Alleen ik kan die maken. Phew, ook nu tijdens het schrijven vraag ik me af: had je niet beter het atelier in kunnen gaan vanmorgen dan dit blog schrijven? Nu ja, je snapt het punt. En ook als je de urgentie nu nog niet voelt, gun jezelf die dan toch zodat als het moment daar is, je tegen jezelf kunt zeggen: ik heb gedaan wat ik kon met mijn tijd. En neem dat glas wijn nadat die collage of dat schilderij af is. Thank me later.

How to prioritize your art

This is a blog written specifically for fellow artists in the broadest sense of the word and perhaps even more specifically for fellow female artists. Because if you already have a very fragmented buffet on your plate (read: motherhood, partnership, informal family care, friendships and acquaintances, family, in-laws, household, garden, groceries, volunteer work for school or sports clubs, and I could go on and on…) the temptation to spend your free Sunday evening on the couch with a good glass of wine is real.

This blog is not intended to convince you to not take that glass of wine, because by all means, enjoy that evening and fill your glass again. This blog is intended for those women who wake up every Monday morning frustrated after another weekend without time spent on art. It is an answer to the question I received several times via Instagram from artist friends: how do you manage to give your art such priority? Because these women feel that their creative life ensures their soul’s survival and that it is the most authentic way to spend their time.

I have thought about what moves me and why/when it was no longer an option for me not to make art and summarized this in three points:

1. Find your ‘why’

Discover your why. Mega cliche, I know, but it really works. And ‘your’ is just as important in this sentence as ‘why’. Find out why you want to make art. Because once you figure that out, you’ll never be able to downplay or ignore it again without downplaying your own existence. In my case that meant: my heart wants to make art, it is my soul’s desire for self-expression and creating a legacy. But for you it could be something completely different. What’s important is that the reason affects you. ‘Because I like it’ is not good enough. You have to really grill yourself. What part of you needs to make art? What happens or what does not happen, what do you feel when you don’t get around to it?

The next step is knowing why you make the art you make. So which medium do you use and why? What art form do you create and why? What is your topic / source of inspiration and why? This not only provides clarity and inner conviction of what you do, but also space for new possibilities and insights. As an example, I gave these answers:

• Medium 1: ink. Art form 1: ink drawings. Why: I use ink because of its directness that suits my spontaneity and instinctive way of working. Ink gives me the opportunity to convey my spirited energy unfiltered.
• Medium 2: oil. Art form 2: oil paintings. Why: I use oil because I like its viscosity and because it is a patient medium. In the sense that I can mix the paint and leave it for a day. Oil allows me to convey a different energy in my paintings: loving attention for the botanical world.
• Art form 3: collages. Why: I make collages because I’m looking for how much nuance/layering you can add and still say something original/true.
• Inspiration 1: Botanical gardens and parks. Why: Botanical gardens are my main source of inspiration, because they lie at the intersection of synergy between nature and human order.

Maybe you use 5 different mediums or maybe just 1. Maybe you create 1 specific art form or you get inspiration from many different sources, it doesn’t matter. It is about determining per medium, per art form and per source of inspiration what it is that attracts you, because then you bring yourself to light within your art practice. And then it becomes a lot harder not to take it seriously.

Please note: depending on where you are in your artistry, it may or may not be (exactly) ‘right’ yet. That’s no problem, just give yourself the time to figure it out – and over time it could shift of course. If it is correct, it provides clarity, peace and focus. If it’s not, you will automatically feel it, because you probably won’t be able to figure out your answers. Don’t sweat it. Give yourself time to find out what you want to make in the way you want to make it. Things will get clearer the more art you make.

2: Take up space

Don’t make yourself small, take up space. Just like the rhododendrons in Logan Botanic Garden that were five meters high and three meters wide. Did other plants suffer from those rhododendrons taking up their space? No, of course not. Taking up space does not mean that someone else no longer has space. It actually means an invitation to the other person to take up his or her space as well. There is enough space, we don’t have to fight for it. It is precisely the people who do not own their own space, that don’t want you to take up yours. So take the space you need and that your art deserves. Do this from the belief that it makes the world a more beautiful place. And if you feel guilty towards your children, you can think of what Carl Gustav Jung said: “There is no greater burden on a child than the unlived life of a parent.”

The root for taking up space is a deep inner knowing and feeling that your work, what you add in your own way, is valuable and important. The belief that you and your work can take up space and that your work adds something to the collective cultural development and therefore standing your ground. That means a coming of age of your artistry (and perhaps also of who you are as a human being). It means no longer adapting to what sells or what is trendy or to make what you think you should make, but to walk your own artistic path based on a loving conviction that your path is your legacy.

It can mean looking for places where you feel space and the invitation to be yourself. It can mean leaving people behind who you don’t feel comfortable with and it can mean doing things in a way they’ve never been done before. For me it meant living on the other side of the country, leaving behind people who had no room for me and using art markets as if they were one-day pop-up exhibitions. What does it mean to you?

3. Realize you will not live forever

If you’re under 35, you probably have the idea or feeling that you still have all the time in the world to do all the things you want to do. But that is not the case. Sorry not sorry. It’s better to know sooner than later. Once you turn 38 and the big 40 abruptly creeps around the corner, you will suddenly realize that you can no longer really call yourself ‘young’ (no matter how young you feel!). The older you get, the faster the years seem to go by and as nice as it is to think you’re going to live to be a hundred years old, the reality is that you probably won’t. On average, people in the Netherlands live to be 80 (men) / 83 (women) years old. In concrete terms, this means that for every person who lives to be a hundred years old, someone dies who is only 63 years old. Let that sink in for a moment.

Anyway, I know that you cannot convey urgency with words, statistics, research results, etc. If that were possible, we would have solved climate change a long time ago. You can only feel your own urgency. It happens to you. In my case quite suddenly like some kind of two-stage rocket. When I turned 37 in 2023, I really felt I was approaching 40, the age my mother was when she became very ill for the first time. Barely six months later she died at the age of 68. If that doesn’t put you with both feet deep in the clay! There is work that needs to be done. Now! I have no more time to lose. Maybe I’ll only live to be 40, maybe I will die at 68 like my mother? All I know that I really can’t die without making all those paintings, drawings, collages, poems and books that I feel I have inside me. The art only I can make. Phew, even now while writing I wonder: wouldn’t it have been better to go into the studio this morning in stead of writing this blog? Well, you get the gist. And even if you don’t feel the urgency yet, do yourself a favour and give it to yourself anyway so that when the moment comes, you can say to yourself: I did what I could with my time. And have that glass of wine after that collage or painting is finished. Thank me later.