The documentary Federer Twelve Final Days (2024) had been on my watchlist for a while as part of a broader strategy to get out of my boreout. Today was the day. I expected an inspiring documentary about a sporting legend. Instead, it turned out to be an emotional account of the 12 days between his announcement of tennis retirement and his final doubles match with Nadal in the Lavers Cup.
Maybe I could have known since the title was giving it away, maybe there already is a documentary about why exactly Federer is the best tennis player ever and I just missed it, either way, I was disappointed. This was a documentary that took the legendary aspect of his career for granted. A documentary for the fans, as an encore after his last match. And because I am a fan I understand what icons like Lavers and Borg mean when they say things like ‘there was no one like him’ or ‘the playfulness and frivolity with which he played tennis is unparalleled’. I even get it when McEnroe says, “He was a Baryshnikov on the tennis court.” And at the same time I think: but why exactly? Wouldn’t it have been a much better documentary if you hadn’t taken that legendary fact for granted? What if you had researched exactly that? What characterizes Federer as an athlete, as a tennis player, as a human being?
I’m sure you would have discovered something, a value or vision, that is reflected in all his roles and you could have used that as a motive. Instead, this was a documentary without statistics, without archival footage of masterful plays (apart from perhaps five totally epic ones that are so etched in the collective tennis memory that it’s debatable if you should have shown them at all). And without in-depth interviews with opponents about what it meant to play against Federer. How they tactically prepared for that. No in-depth analysis of his way of playing, his technique or his tactics. Just two or three sentences from Federer himself, about how he approached a tennis match.
He saw it as a physical chess game, with the first few games determining who would direct the tennis style of the match. Normally the strongest player wins that norming-and-storming phase and then sets the pace for the rest of the match. However, Federer always left that first part of the match to the opponent and then reacted accordingly. He let his opponent determine and then defeated him at his strongest point. Beating them at their own game, so that they had nothing to fall back on afterwards. Do you want to play baseline tennis? Fine, then I’ll beat you at baseline tennis. Do you want to play close to the net? Fine, then I’ll beat you at the net. This means that Federer could do every single tennis technique and that he could perform them better than anybody else. That made him stand above the sport and also made him the very best.
However, the fact that he was above the sport only applies to the technical, tactical aspect it. On an emotional level, it was always very clear how much Federer loved and continues to love tennis. He plays tennis because he wants to play tennis. He loves the game so much that he wants to get to know it completely, understand it, fathom it, so that he can love it even more. That is the energy with which he approaches tennis and also his technique and game. That’s how you become not only the very best, but also the most loved player. That’s how you become a legend. Because the fans feel that love that you take with you on the track.
That is precisely the reason that someone like Novak Djokovic will never become the legend that Federer is. Novak Djokovic’s goal is to win, he is a born athlete with a supernatural focus, but in principle he could have chosen another sport. Of course, such a world-class athlete deserves respect. But when Djokovic asks for respect for the umpteenth time, he is actually asking the audience for love. Love me as much as you love Roger Federer. But how can we do that, if he loves winning more than the game?
Federer received a lot of criticism early in his career for his lack of competitive emotion. Why don’t you fight harder when you lose? Why don’t you show more that you want to win? Because winning was never the goal for him. Of course, as an athlete you must have a certain healthy amount of competitiveness, otherwise you will never reach the top. But if you listen to Federer carefully, getting to the top was never the goal. It was about the tennis. The game is his great love. That’s what makes him the greatest in the sport. He is the one who loved tennis more than anyone before him and thus stripped the game of all its secrets. You feel that when you see him play. You want to connect with that as a fan, as a tennis lover and as a person. Because that is what makes someone a legend: being a loving, connecting force.
Wat maakt een legende?
De documentaire Federer Twelve Final Days (2024) stond al een tijdje op mijn watchlist als deel van een bredere strategie om uit mijn boreout te komen. Vandaag was het zover. Ik verwachtte een inspirerende docu over een sportieve legende. In plaats daarvan bleek het een emotioneel verslag van de twaalf dagen tussen zijn aankondiging met tennispensioen te gaan tot aan zijn laatste dubbelwedstrijd met Nadal in de Lavers Cup.
Misschien had ik de titel beter moeten lezen, misschien is er al een documentaire over waarom Federer nou precies de beste tennisser ooit is, hoe dan ook, ik was teleurgesteld. Dit was een documentaire die het legendarische aspect van zijn carriere voor lief nam. Een documentaire voor de fans dus, als een toegift na zijn laatste wedstrijd. En nu was ik fan, dus ik snap wat iconen als Lavers en Borg bedoelen als ze dingen zeggen als ‘zoals hij was er niemand’ of ‘de speelsheid en frivoliteit waarmee hij tenniste is ongeevenaard’. Ik snap het zelfs als McEnroe zegt: ‘Hij was een Baryshnikov op de tennisbaan.’ En tegelijkertijd denk ik: maar waarom dan toch precies? Zou het geen veel betere documentaire geworden zijn als je dat gegeven nou juist niet voor lief had genomen? Als je precies dat had onderzocht? Wat kenmerkt Federer als atleet, als tennisser, als mens?
Ik weet zeker dat je dan iets had ontdekt, een waarde of visie, die in al zijn rollen terugkomt en dat je had gebruiken als motief. In plaats daarvan was dit een documentaire zonder statistieken, zonder archiefbeeld van magistrale acties (afgezien van misschien vijf totaal epische die dusdanig in het collectieve tennisgeheugen gegrift zijn dat je je afvraagt of je ze uberhaupt had hoeven te laten zien). En zonder diepteinterviews met tegenstanders over wat het betekende om tegen Federer te spelen. Hoe ze zich daar tactisch op voorbereidden. Geen diepteanalyse van zijn manier van spelen, zijn techniek of zijn tactiek. Enkel twee of drie zinnen van Federer zelf, over hoe hij een tenniswedstrijd benaderde.
Hij zag het als een fysiek schaakspel, waarbij in de eerste paar games werd bepaald wie de tennisstijl van de wedstrijd zou dirigeren. Normaal gesproken wint de sterkste speler die norming-and-storming fase en bepaalt dan voor de rest van de wedstrijd het tempo. Federer liet dat eerste deel van de wedstrijd echter altijd aan de tegenstander en reageerde daar vervolgens op. Hij liet zijn tegenstander bepalen en versloeg hem vervolgens op zijn sterkste punt. Beating them at their own game, zodat ze daarna niets meer hadden om op terug te vallen. Wil je baseline tennis spelen? Prima, dan win ik van je met baseline tennis. Wil je dicht op het net spelen? Prima, dan win ik van je aan het net. Dit betekent dus dat Federer alles kon en ook nog het beste van iedereen. Dat maakte dus dat hij boven de sport stond en ook dat hij dus de allerbeste werd.
Dat hij boven de sport stond, geldt echter alleen voor het technische, tactische aspect. Op emotioneel vlak was het altijd overduidelijk hoezeer Federer van tennis hield en houdt. Hij tennist omdat hij wil tennissen. Hij houdt zoveel van het spel dat hij het helemaal wil leren kennen, begrijpen, doorgronden, zodat hij er nog meer van kan gaan houden. Dat is de energie waarmee hij tennis benadert en ook zijn techniek en spel. Dat is hoe je niet alleen de allerbeste wordt, maar ook de meest geliefde speler. Dat is hoe je een legende wordt. Want die liefde die je meeneemt op de baan, die voelen de fans.
Dat is ook precies de reden dat iemand als Novak Djokovic nooit de legende zal worden die Federer is. Novak Djokovic komt om te winnen, is een rasatleet met een bovennatuurlijke focus, maar had in principe ook een andere sport kunnen kiezen. Natuurlijk verdient zo’n atleet van wereldklasse respect. Maar wanneer Djokovic voor de zoveelste keer vraagt om respect, vraagt hij het publiek eigenlijk om liefde. Houd net zoveel van mij als van Roger Federer. Maar hoe kunnen we dat doen, als hij meer houdt van winnen dan van het spel?
Federer kreeg in het begin van zijn carriere veel kritiek op zijn gebrek aan competitieve emotie. Waarom vecht je niet harder als je verliest? Waarom laat je niet meer zien dat je wilt winnen? Omdat winnen voor hem nooit het doel was. Natuurlijk moet je als atleet een bepaalde gezonde basis competitiviteit in je hebben, anders bereik je nooit de top. Maar als je goed naar Federer luistert, dan was aan de top komen ook nooit het doel. Het ging om het tennis. Het spel is zijn grote liefde. Dat is wat hem de allergrootste in de sport maakt. Hij is degene die meer van tennis hield dan wie dan ook voor hem en het spel op die manier al haar geheimen ontfutselde. Dat voel je als je hem ziet spelen. Daar wil je mee verbinden als fan, als tennisliefhebber en als mens. Want dat is wat iemand een legende maakt: het zijn van een liefdevolle, verbindende kracht.
Leave a Reply